Talkshow: Hiểu về Tính dục trong tâm lý học
Sáng Chủ Nhật ngày 12.01.2025, Tâm lý Lumos đã phối hợp với Trung tâm sức khỏe Nam giới Men’s Health tổ chức buổi Talkshow: “Hiểu về Tính dục trong tâm lý học”. Tọa lạc tại Lầu 2, Tòa nhà Bitexco, số 2 Hải Triều, phường Bến Thành, quận 1, chương trình chứng kiến sự góp mặt của đông đảo khách mời là các chuyên gia trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, cũng như sự quan tâm to lớn của người tham gia đại chúng trực tiếp và cả trên nền tảng trực tuyến.
Buổi chia sẻ thu hút đông đảo các nhà chuyên môn và người tham gia trên địa bàn thành phố
Khi nhắc đến Tính dục, nhiều người thường nhầm lẫn khái niệm này với “Tình dục” và cả hai khái niệm thường được xem là thứ nên giấu kín, dè dặt, không nên nói về nó một cách công khai. Song, dưới góc độ khoa học, Tính dục và Tình dục là hai khái niệm cần được phân biệt rõ ràng và chúng đều là những xung năng cơ bản của con người. Vì vậy, việc hiểu đủ, hiểu đúng về Tính dục là rất thiết yếu để biết cách ứng dụng và đạt được chất lượng cuộc sống cao hơn. Đó cũng chính là mục đích của buổi Talkshow “Hiểu về Tính dục trong tâm lý học” vừa qua.
Góp mặt tại chương trình là các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, đã đem đến những chia sẻ chuyên môn dưới lăng kính khoa học để giúp khán giả mở rộng góc nhìn về chủ đề thú vị này. Thạc sĩ Vương Nguyễn Toàn Thiện, Giám đốc chuyên môn của Tâm lý Lumos chính là Host chương trình, đồng hành cùng Tiến sĩ Ngô Xuân Điệp và Tiến sĩ, Bác sĩ Chuyên khoa II Trà Anh Duy trong buổi Talkshow đầy ý nghĩa vừa qua.
ThS. Vương Nguyễn Toàn Thiện, Giám đốc chuyên môn của Tâm lý Lumos đồng hành cùng TS. Ngô Xuân Điệp và TS. BS. CKII Trà Anh Duy (từ phải sang)
Tính dục được nhìn nhận như thế nào trong Tâm lý học?
Mở đầu phần chia sẻ, TS. Ngô Xuân Điệp đã đưa ra những quan điểm của Sigmund Freud, người được xem là cha đẻ của Phân tâm học, để cho thấy rằng Tính dục là một trong những động lực cơ bản của con người. Việc tồn tại Libido (xung năng tính dục) và những hoạt động tình dục đã giúp cho con người sinh sôi và phát triển, gia tăng dân số trong suốt quá trình hình thành cho đến hiện tại.
“Rõ ràng cái gì cũng có chức năng của nó và tính dục, tình dục là những chức năng của cơ thể con người và các loài động vật…”
“Người Việt cổ chúng ta rất tôn trọng việc sinh sôi nảy nở, thờ các cái hành vi tính dục để đem lại sự sinh sôi nảy nở… Nhưng từ khi đạo Nho du nhập vào Việt Nam nên nó giáo dục chúng ta tính dục là một thứ gì đó rất là tệ hại…”- Trích lời TS. Ngô Xuân Điệp.
Thầy Điệp nêu lên quan điểm thú vị về tính dục dưới lăng kính học thuyết tâm lý và văn hóa bản địa, giúp quan khách mở rộng cách nhìn về chủ đề vốn được xem là “ngại ngùng”.
Thầy Điệp nhấn mạnh rằng việc hiểu biết về Tính dục ở cả cha mẹ, con cái, trẻ vị thành niên là một điều rất bình thường và thiết yếu để có thể tránh khỏi những hệ lụy đến từ việc che giấu và hiểu sai về nó. Sở dĩ, khi kìm nén những động lực “vĩ đại” như tính dục chỉ vì những quy ước, quy chuẩn của xã hội bị ảnh hưởng bởi Nho giáo đặt ra, con người ta có thể xuất hiện các tâm bệnh và những triệu chứng về thực thể. Điều này không giúp tạo ra một cuộc sống cân bằng và tràn đầy hứng thú.
Vậy nên, qua những quan điểm trong Tâm lý học, chúng ta nên sẵn sàng lắng nghe, tiếp thu và hiểu về Tính dục một cách phù hợp để có một chất lượng cuộc sống tốt đẹp.
Y khoa quan niệm như thế nào về Tính dục?
TS.BS.CKII. Trà Anh Duy tiếp nối câu chuyện về những quan điểm khác nhau xoay quanh tính dục. Với kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực nam khoa và y học giới tính, BS Duy đã có những chia sẻ chuyên sâu về khía cạnh sinh lý, thể lý của con người.
Bắt đầu bằng việc phân biệt định nghĩa giữa Tính dục và Tình dục, BS Duy đã mở ra một bức tranh đầy đủ, giúp người nghe hiểu được hàm nghĩa đa dạng của hai khái niệm rằng chúng không chỉ đơn giản là những hoạt động tình dục thông thường.
“Tính dục là một khái niệm khá là rộng về những cái cảm giác, thôi thúc, đam mê, cái yêu thương, tình cảm, v.v… Còn tình dục chỉ nói về hành vi là chính… là một cái biểu hiện của tính dục. Tuy nhiên, tính dục đi qua một khái niệm rộng liên quan đến sự liên kết giữa con người với con người và sự kết nối nội tại, trong tiềm thức vô thức là như thế nào…” - Trích lời TS.BS.CKII Trà Anh Duy.
TS.BS.CKII. Trà Anh Duy đem đến góc nhìn y khoa chuyên sâu về sự tồn tại và vai trò của tính dục trong đời sống con người.
Hơn nữa, ở mỗi nền văn hóa, việc phát triển thông qua học tập xã hội cho phép con người nhìn nhận về tính dục theo cách khác nhau. Chẳng hạn, tính nam biểu hiện ra ở châu Á và châu Âu sẽ khác nhau, tương tự với tính nữ. Từ đây, chúng ta có những khái niệm như nam tính độc hại, nữ tính độc hại, nam tính truyền thống… và chúng quy định những hành vi ta thể hiện ra bên ngoài.
Bên cạnh động lực mạnh mẽ nhất là sinh tồn, năng lượng tính dục cũng chi phối những khía cạnh khác nhau trong đời sống con người và quyết định sự phát triển của xã hội.
“Tính dục tạo ra khoái cảm, chính khoái cảm đó giúp thúc đẩy các chất dẫn truyền thần kinh… từ đó thúc đẩy con người ta hoạt động vì những điều đó.” - Trích lời TS.BS.CKII. Trà Anh Duy.
Chẳng hạn việc chúng ta thích thú khi xem bóng đá hay cảm thấy tràn đầy kích thích khi đội mình yêu thích thắng cuộc, đó chính là biểu hiện của năng lượng tính dục - thứ không chỉ bó buộc trong khái niệm về tình dục. Từ đó, hành vi xem bóng đá sẽ tiếp tục diễn ra để đạt được khoái cảm.
Một bạn sinh viên chăm chú lắng nghe và ghi chép những chia sẻ chuyên môn của các diễn giả.
BS. Duy và TS. Ngô Xuân Điệp đều nhấn mạnh sự tồn tại “bao trùm” của tính dục trong mọi hoạt động của con người, xuyên suốt các giai đoạn từ sơ sinh đến trưởng thành; nó cũng chính là động lực thúc đẩy xã hội phát triển.
Vai trò của Tâm lý trong thực hành y khoa về các rối loạn tình dục
Các rối loạn về chức năng tình dục về bản chất là những rối loạn hành vi. Điều này diễn ra có thể do lối sống, các bệnh lý nền, triệu chứng thực thể và các yếu tố tâm lý.
“Mặc dù nghiên cứu chỉ thống kê cho thấy khoảng 20% thôi, nhưng khi mình làm việc với bệnh nhân, khách hàng nhiều thì mình thấy yếu tố tâm lý có thể chiếm đến 80%...” - TS. BS CKII Trà Anh Duy chia sẻ kinh nghiệm làm việc thực tế.
Những rối loạn hành vi liên quan đến tình dục có ảnh hưởng qua lại với tâm lý như cách mà BS. Duy ví chúng như “con gà và quả trứng”, xung đột trong nhận diện tính dục của bản thân có thể dẫn đến rối loạn các hành vi và ngược lại, nếu một cá thể không hoàn thành được chức năng tình dục sẽ gây nên những căng thẳng tâm lý.
Ngoài ra, dưới góc độ sinh học, những thay đổi trong nội tiết tố giới tính Estrogen và Testosterone, chẳng hạn như suy giảm nội tiết tố ở độ tuổi trung niên, người ta có thể “bốc hỏa” và cảm thấy căng thẳng, lo âu và rối nhiễu tâm lý.
Vì vậy, sự có mặt của một chuyên gia tâm lý với vai trò đồng hành, hỗ trợ thân chủ chấp nhận bản thân là rất cần thiết, trước khi nỗ lực thay đổi và cải thiện tình trạng của mình.
TS. Ngô Xuân Điệp tiếp tục mở rộng góc nhìn tâm lý về những rối loạn về tình dục, một hệ quả khả dĩ của xung đột trong cách nhìn nhận tính dục của bản thân.
“Chỉ vì giáo dục của bố mẹ ông bà, vì dư luận xã hội… mà chúng ta tự tước đi quyền tự do chúng ta muốn là ai.” - Thầy Điệp bày tỏ quan điểm của mình về các rối loạn tính dục.
Những quy chuẩn xã hội ở nhiều nền văn hóa đã quy định nam, nữ phải dựng vợ gả chồng và cách chúng ta thể hiện tính nam, tính nữ như thế nào. Điều này tạo áp lực lên cộng đồng LGBTQIA+ khi họ phải che dấu “con người thật” của mình, làm hài lòng người khác mà quên mất niềm tôn trọng dành cho bản thân.
Cả hai diễn giả tích cực thảo luận và bổ trợ những khía cạnh khác nhau cho cùng một quan điểm về tính dục.
Tính dục hiện diện như thế nào trong thực hành lâm sàng giữa nhà tâm lý và thân chủ
Qua kinh nghiệm thực hành lâm sàng, TS. Ngô Xuân Điệp cho rằng cơ chế “chuyển cảm” và “phản chuyển cảm” là các yếu tố tính dục có thể diễn ra khi một tâm lý gia làm việc với thân chủ. Một mối quan hệ đòi hỏi kết nối về mặt cảm xúc như mối quan hệ trị liệu, bất kể hai bên thuộc giới tính nào, sẽ đưa họ vào nguy cơ phóng chiếu những động lực, mong ước, cảm xúc cá nhân lên đối phương. Đó là cách mà năng lượng tính dục vận hành trong các tương tác chung của con người.
Vì vậy, khi thực hành trị liệu, nhà tâm lý cần phải cẩn trọng, luôn giám sát và được giám sát để đảm bảo bản thân không đi lệch khỏi các quy chuẩn đạo đức trong hành nghề.
Song, nếu chuyển cảm và phản chuyển cảm tồn tại ở một mức độ phù hợp thì vẫn đem lại lợi ích nhất định cho tiến trình trị liệu, giúp duy trì kết nối lâu dài giữa nhà chuyên môn và thân chủ.
ThS. Vương Nguyễn Toàn Thiện cũng chia sẻ trải nghiệm làm việc của mình về quá trình “phản chuyển cảm” lên thân chủ, khi thầy trở thành hình mẫu “người mẹ quá tốt” với khách hàng. Điều này cho thấy rằng giới tính không là điều quá quan trọng, tính dục có thể biểu hiện qua cách tương tác, hành xử, kết nối giữa nhà trị liệu và thân chủ.
ThS. Toàn Thiện kể về trải nghiệm thực tế của bản thân để cho thấy tính dục thể hiện trong thực hành lâm sàng như thế nào.
Bên cạnh đó, thầy Thiện cũng đặt ra một băn khoăn về thực trạng giới trẻ ngày nay gặp khó khăn trong việc nhận diện, chấp nhận tính “cá biệt” về giới, tính dục của bản thân.
TS. Ngô Xuân Điệp bày tỏ đồng cảm với vấn đề của thời đại, của thế hệ trẻ sống trong nền văn hóa còn nhiều khắt khe với việc sống “thật” với xu hướng tính dục của bản thân. Thầy cho rằng đây là một hành trình dài, đòi hỏi mỗi người nỗ lực “cá biệt hóa” so với các yếu tố tác động từ môi trường, gia đình, quy ước đạo đức của xã hội để tiến đến giai đoạn cao nhất trong tháp nhu cầu của Maslow là “hiện thực hóa” bản thân.
“Chủ đề tâm lý, văn hóa, tính dục nó là một chủ đề liên kết, đan xen qua lại lẫn nhau và không thể giải quyết một sớm một chiều… tiến trình cá biệt hóa phải trải qua các cột mốc như một mình, cô đơn, mâu thuẫn rồi chịu đựng, khổ đau, rất nhiều thứ rồi mới đến tiến trình hiện thực hóa.” - Thầy Điệp tiếp tục mở rộng nhiều khía cạnh về chủ đề tính dục.
BS. Trà Anh Duy tiếp lời TS. Điệp về thực trạng nhiều cặp đôi không thể kết nối với nhau bằng hoạt động tình dục, họ không biết thực hành như thế nào trong mối quan hệ vợ chồng chỉ vì chưa “cá biệt hóa”, nhận biết nhu cầu tính dục của bản thân và học cách yêu thương. Điều này làm nổi bật lên sự giao thoa giữa lý thuyết và thực tế, góp phần khiến buổi chia sẻ trở nên sôi nổi và ý nghĩa.
Cả 3 diễn giả tích cực nêu lên quan điểm khác nhau, tạo ra bầu không khí sáng Chủ Nhật tràn ngập hứng khởi.
Phối hợp Tâm lý và Y khoa, Y học giới tính trong làm việc về tính dục với bệnh nhân
Phối hợp trong thực hành lâm sàng là điều phổ biến suốt nhiều năm qua. Song, tâm lý và y khoa, nam khoa, y học giới tính chỉ vừa được quan tâm trong những năm gần đây và còn rất nhiều “lỗ hổng” trong việc phối hợp cần được lấp đầy. BS. Trà Anh Duy cho rằng “một người không thể đóng hai vai”, vừa cho thuốc bệnh nhân vừa điều trị tâm lý, vì nó trái với đạo đức hành nghề.
Nhưng trên thực tế, người Việt Nam hiện nay chưa được phổ cập rộng rãi về lĩnh vực Tâm lý, dẫn đến việc họ dè chừng trong việc tìm đến chuyên gia tâm lý để hỗ trợ.
“Người bình thường họ không có động lực tìm đến chuyên gia tâm lý để chữa, họ chỉ nghĩ họ bị bệnh và cần uống thuốc. Vậy nên cần sự phối hợp nhịp nhàng và trơn tru… chuyển gửi hoặc mời chuyên viên làm việc chung với bác sĩ…” - BS. Duy nêu quan điểm về cách phối hợp liên ngành.
Vậy nên, các bác sĩ có hiểu biết chuyên sâu có thể chủ động hướng dẫn bệnh nhân, cũng như phối hợp với nhà tham vấn trị liệu để khuyến khích bệnh nhân tìm đến sự hỗ trợ phù hợp. Có như vậy, hiệu quả trị liệu đa ngành và chất lượng đời sống của bệnh nhân sẽ được cải thiện.
Người tham gia vui vẻ lắng nghe những chia sẻ chuyên môn đầy hữu ích từ các diễn giả.
Sau phần trình bày của các chuyên gia, người tham gia có cơ hội tương tác với diễn giả, tạo nên bầu không khí nhiệt huyết, hấp dẫn cho các quan khách có mặt tại chương trình.
Tổng kết
Chủ đề về tính dục luôn thu hút sự chú ý từ công chúng vì tính chất “nhạy cảm”, không nên bộc lộ ở nơi công cộng. Tâm lý Lumos đã phối hợp với Trung tâm sức khỏe Nam giới Men’s Health đem chủ đề đáng quan tâm này lên “bàn tròn” chuyên môn và truyền đạt đến mọi người.
Hiểu biết đầy đủ, đúng đắn về tính dục sẽ giúp mỗi cá nhân biết cách chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể lý một cách phù hợp, từ đó thúc đẩy một cuộc sống an lạc và cân bằng hơn. Vì vậy, thông qua buổi Talkshow này, Lumos hy vọng những giá trị giáo dục và nâng cao nhận thức về các vấn đề Tính dục, về Giới sẽ tiếp tục được lan tỏa, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển và văn minh hơn.
Buổi thảo luận đã khép lại bằng một tràng pháo tay nồng nhiệt từ Quý quan khách tham gia chương trình. Đây sẽ là một cột mốc đánh dấu sự trưởng thành của Tâm lý Lumos trong sứ mệnh THẮP SÁNG và ĐỒNG HÀNH cùng cộng đồng.
Hẹn gặp lại Quý quan khách ở những sự kiện tiếp theo!
Diễn giả, khách mời và người tham gia cùng nhau chụp ảnh lưu niệm tại cuối chương trình
Lumos trân trọng cảm ơn sâu sắc đến các vị diễn giả nhiệt huyết đã góp phần vào sự thành công của buổi Talkshow
Ban Truyền thông Tâm lý Lumos