DẤU HIỆU CẢNH BÁO Ý ĐỊNH TỰ SÁT Ở TRẺ EM VÀ VỊ THÀNH NIÊN
14/05/22
Trong cuộc sống đầy những bộn bề lo toan như hiện nay, chúng ta không khó thấy được những câu chuyện thương tâm về những trẻ vị thành niên tự sát. Vào đầu tháng 4/2022, một nam sinh trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam để lại thư tuyệt mệnh và tự tự ngay sau đó khiến nhiều người bàng hoàng. Trước đó tại TP.HCM đều có những vụ việc nữ sinh tự tử từ 2 trường THPT tại quận 4 và quận 7 ngay trong giờ nghỉ trưa của buổi học. Những sự vụ như vậy là gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình hình sức khỏe tinh thần của trẻ vị thành niên ở Việt Nam chúng ta. Với chủ đề này, Tâm lý Lumos chia sẻ đến quý phụ huynh và các bạn các yếu tố nguy cơ tự tự hoặc cố gắng tự tử ở trẻ vị thành niên
1. Các Yếu Tố Nguy Cơ Tự Tử Hoặc Cố Gắng Tự Tử Ở Trẻ Vị Thành Niên
Nguy cơ cố gắng tự tử hoặc tự tử của thanh thiếu niên thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính và ảnh hưởng về văn hóa và xã hội. Các yếu tố rủi ro có thể thay đổi theo thời gian. Chúng bao gồm:
- Một hoặc nhiều vấn đề về tâm thần hoặc lạm dụng chất kích thích.- Các hành vi bốc đồng.
- Những sự kiện không mong muốn trong cuộc sống, chẳng hạn như bị bắt nạt hoặc trải qua những mất mát trong thời gian gần đây.
- Tiền sử gia đình có vấn đề về tâm thần hoặc lạm dụng chất kích thích.
- Tiền sử gia đình có người tự tử.
- Bạo lực gia đình, bao gồm lạm dụng thể chất, tình dục, cảm xúc hoặc bằng lời nói.
- Tiền sử cố gắng tự tử.
- Từng bị giam hãm
- Tiếp cận với thuốc mua tự do, theo toa hoặc không theo toa
Trẻ em gái nghĩ đến và tìm cách tự tử nhiều hơn gấp đôi so với trẻ em trai và có xu hướng tìm cách tự tử bằng cách sử dụng thuốc quá liều hoặc cắt bản thân. Tuy nhiên, trẻ em trai chết do tự tử nhiều gấp bốn lần trẻ em gái. Các chuyên gia cho rằng điều này là do các em có xu hướng sử dụng các phương pháp gây chết người hơn.
2. Dấu Hiệu Cảnh Báo Ý Định Tự Sát Ở Trẻ Em Và Vị Thành Niên
Con bạn có những thay đổi tâm trạng, chẳng hạn như:
- Chán nản và / hoặc buồn bã.
- Mất hứng thú với bạn bè, gia đình và những sở thích, hoạt động trước đây.
- Dễ nổi cơn thịnh nộ.
- Lo lắng.
- Cảm thấy bị sỉ nhục.
- Con bạn nói những điều như:
+ "Con không nên có mặt trên đời này."
+ "Con ước mình có thể biến mất vĩnh viễn."
+ “Con không muốn / không còn lý do gì để sống nữa” hoặc + “Con muốn giết bản thân”.
+ "Có những giọng nói trong đầu con bảo con đi chết đi."
+ "Cha mẹ con sẽ không tiếc thương con đâu."
Các em cảm thấy mình như một gánh nặng cho người khác.
Các em cảm thấy đau đớn đến mức không thể chịu đựng nổi.
Con bạn đang làm những việc như:
- Nói hoặc nói đùa về việc tự tử.
- Đem cho mọi người đồ vật của mình.
- Thu mình khỏi với bạn bè, gia đình và các hoạt động đã từng yêu thích trước đó.
- Ám ảnh về súng và dao.
- Hành động liều lĩnh.
- Chán nản và / hoặc buồn bã.
- Mất hứng thú với bạn bè, gia đình và những sở thích, hoạt động trước đây.
- Dễ nổi cơn thịnh nộ.
- Lo lắng.
- Cảm thấy bị sỉ nhục.
- Con bạn nói những điều như:
+ "Con không nên có mặt trên đời này."
+ "Con ước mình có thể biến mất vĩnh viễn."
+ “Con không muốn / không còn lý do gì để sống nữa” hoặc + “Con muốn giết bản thân”.
+ "Có những giọng nói trong đầu con bảo con đi chết đi."
+ "Cha mẹ con sẽ không tiếc thương con đâu."
Các em cảm thấy mình như một gánh nặng cho người khác.
Các em cảm thấy đau đớn đến mức không thể chịu đựng nổi.
Con bạn đang làm những việc như:
- Nói hoặc nói đùa về việc tự tử.
- Đem cho mọi người đồ vật của mình.
- Thu mình khỏi với bạn bè, gia đình và các hoạt động đã từng yêu thích trước đó.
- Ám ảnh về súng và dao.
- Hành động liều lĩnh.
3. Điều Trị Các Hành Vi Tự Sát
Việc điều trị sẽ tùy thuộc vào các triệu chứng, độ tuổi và sức khỏe chung của trẻ. Quá trình điều trị cũng sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Việc điều trị bắt đầu bằng việc đánh giá chi tiết các sự kiện trong cuộc sống của trẻ / thanh thiếu niên trong 2 đến 3 ngày trước khi hành vi tự sát bắt đầu. Điều trị có thể bao gồm:
- Liệu pháp cá nhân.
- Liệu pháp gia đình, vì cha mẹ đóng một vai trò quan trọng trong việc điều trị.
- Điều trị nội trú nếu cần. Điều này mang lại cho đứa trẻ một môi trường được giám sát và an toàn.
- Một chương trình điều trị chuyên biệt
- Liệu pháp cá nhân.
- Liệu pháp gia đình, vì cha mẹ đóng một vai trò quan trọng trong việc điều trị.
- Điều trị nội trú nếu cần. Điều này mang lại cho đứa trẻ một môi trường được giám sát và an toàn.
- Một chương trình điều trị chuyên biệt
4. Tôi Nên Làm Gì Nếu Con Tôi Có Hành Vi Tự Sát?
Nếu bạn lo lắng con bạn có thể cố gắng tự tử:
- Hãy ở lại với con.
- Đảm bảo các vật dụng có thể gây chết người ở xa tầm tay, chẳng hạn như thuốc, súng cầm tay, dao hoặc bất kỳ vật dụng có khả năng gây chết người nào khác.
- Hạn chế rượu, vì uống rượu có thể làm giảm ức chế và khiến trẻ đưa ra các quyết định bốc đồng.
- Đưa con đến các dịch vụ sức khỏe tâm thần.
- Tìm sự hỗ trợ cho con đối với bất kỳ vấn đề về tâm thần hoặc lạm dụng chất kích thích nào.
- Hỗ trợ con. Lắng nghe, cố gắng không đưa ra những lời chỉ trích không đáng có và giữ kết nối.
Tìm hiểu thêm về tự tử ở trẻ em và vị thành niên. Các nguồn tài nguyên bao gồm thư viện công cộng, các nhóm hỗ trợ địa phương và mạng Internet.
Hãy luôn xem xét các xu hướng tự tử một cách nghiêm túc và phản ứng ngay lập tức. Hãy đảm bảo với con bạn rằng vẫn luôn có hy vọng. Hãy cho con bạn biết rằng có những người có thể giúp đỡ và bạn sẽ hành động ngay lập tức để hỗ trợ con. Đừng cố gắng khắc phục sự cố. Hãy tìm sự trợ giúp chuyên nghiệp. Hãy hiểu rằng can thiệp sớm là chìa khóa để điều trị thành công.
- Hãy ở lại với con.
- Đảm bảo các vật dụng có thể gây chết người ở xa tầm tay, chẳng hạn như thuốc, súng cầm tay, dao hoặc bất kỳ vật dụng có khả năng gây chết người nào khác.
- Hạn chế rượu, vì uống rượu có thể làm giảm ức chế và khiến trẻ đưa ra các quyết định bốc đồng.
- Đưa con đến các dịch vụ sức khỏe tâm thần.
- Tìm sự hỗ trợ cho con đối với bất kỳ vấn đề về tâm thần hoặc lạm dụng chất kích thích nào.
- Hỗ trợ con. Lắng nghe, cố gắng không đưa ra những lời chỉ trích không đáng có và giữ kết nối.
Tìm hiểu thêm về tự tử ở trẻ em và vị thành niên. Các nguồn tài nguyên bao gồm thư viện công cộng, các nhóm hỗ trợ địa phương và mạng Internet.
Hãy luôn xem xét các xu hướng tự tử một cách nghiêm túc và phản ứng ngay lập tức. Hãy đảm bảo với con bạn rằng vẫn luôn có hy vọng. Hãy cho con bạn biết rằng có những người có thể giúp đỡ và bạn sẽ hành động ngay lập tức để hỗ trợ con. Đừng cố gắng khắc phục sự cố. Hãy tìm sự trợ giúp chuyên nghiệp. Hãy hiểu rằng can thiệp sớm là chìa khóa để điều trị thành công.
5. Tôi Nên Làm Gì Nếu Tôi Cảm Thấy Một Đứa Trẻ Đang Có Ý Định Tự Tử?
Điều quan trọng nếu bạn lo ngại rằng một trẻ em hoặc thanh thiếu niên có thể tự tử, hãy đặt những câu hỏi như:
+ Con đã nghĩ đến việc tự tử chưa? (dành cho trẻ lớn hơn)
+ Con có đang nghĩ đến việc tự kết thúc cuộc đời? (dành cho trẻ lớn hơn và nhỏ hơn)
+ Con có cảm thấy tồi tệ đến mức có ý nghĩ muốn chết không? (dành cho trẻ lớn hơn và nhỏ hơn)
+ Con có ước rằng con có thể đi ngủ một giấc và không bao giờ thức dậy? (dành cho trẻ nhỏ hơn)
Điều quan trọng bạn cần phải hiểu rằng việc hỏi trẻ là con có ý nghĩ tự tử hay không sẽ không khiến con tự tử. Việc này sẽ mở ra cuộc đối thoại và giúp bạn xác định xem con bạn có cần giúp đỡ hay không. Việc chia sẻ có thể cứu mạng.
+ Con đã nghĩ đến việc tự tử chưa? (dành cho trẻ lớn hơn)
+ Con có đang nghĩ đến việc tự kết thúc cuộc đời? (dành cho trẻ lớn hơn và nhỏ hơn)
+ Con có cảm thấy tồi tệ đến mức có ý nghĩ muốn chết không? (dành cho trẻ lớn hơn và nhỏ hơn)
+ Con có ước rằng con có thể đi ngủ một giấc và không bao giờ thức dậy? (dành cho trẻ nhỏ hơn)
Điều quan trọng bạn cần phải hiểu rằng việc hỏi trẻ là con có ý nghĩ tự tử hay không sẽ không khiến con tự tử. Việc này sẽ mở ra cuộc đối thoại và giúp bạn xác định xem con bạn có cần giúp đỡ hay không. Việc chia sẻ có thể cứu mạng.
6. Tôi Nên Làm Gì Nếu Tôi Có Ý Nghĩ Tự Sát?
Nếu bạn đã nghĩ đến việc tự tử, điều quan trọng là bạn phải nhận được sự giúp đỡ ngay lập tức.
Hãy lên kế hoạch nói chuyện với người mà bạn tin tưởng càng sớm càng tốt, tốt nhất là cha mẹ hoặc một người lớn quan tâm, có trách nhiệm khác trong cuộc sống của bạn, như huấn luyện viên, nhà tham vấn học đường hoặc giáo viên. Hãy bắt đầu cuộc trò chuyện bằng cách nói: “Gần đây, con đang gặp phải một khoảng thời gian khó khăn và con đã nghĩ đến việc tự tử. Con cần được giúp đỡ." Sau đó, bạn có thể làm việc cùng người bạn tin tưởng để tìm cách nhận được sự giúp đỡ và hỗ trợ cần thiết trong thời điểm khó khăn này.
Hãy nhớ rằng, bạn không bao giờ đơn độc. Luôn có nhiều cách để nhận được sự giúp đỡ cho chính bạn.
Hãy lên kế hoạch nói chuyện với người mà bạn tin tưởng càng sớm càng tốt, tốt nhất là cha mẹ hoặc một người lớn quan tâm, có trách nhiệm khác trong cuộc sống của bạn, như huấn luyện viên, nhà tham vấn học đường hoặc giáo viên. Hãy bắt đầu cuộc trò chuyện bằng cách nói: “Gần đây, con đang gặp phải một khoảng thời gian khó khăn và con đã nghĩ đến việc tự tử. Con cần được giúp đỡ." Sau đó, bạn có thể làm việc cùng người bạn tin tưởng để tìm cách nhận được sự giúp đỡ và hỗ trợ cần thiết trong thời điểm khó khăn này.
Hãy nhớ rằng, bạn không bao giờ đơn độc. Luôn có nhiều cách để nhận được sự giúp đỡ cho chính bạn.
---
Nguồn: Suicide Prevention Among Teens and Children. Children’s Hospital in Orange County.
