CÁCH GIÚP TRẺ TỰ KỶ GIẢM LO ÂU

Tương tác xã hội là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên cơ sở của đời sống xã hội con người bởi nó thiết lập mối quan hệ giữa con người và xã hội.

Trẻ mắc chứng tự kỷ xử ký thông tin theo những cách khác nhau, khác với mọi người và có thể từ nhẹ tới nặng với những triệu chứng như hạn chế tương tác xã hội. Đặc biệt, khi đối mặt với sự thay đổi, những điều nhỏ bé tưởng như bình thường đối với các đứa trẻ khác, tuy nhiên lại là tác nhân gây ra phản ứng mạnh và khiến cho trẻ tự kỷ bị tổn thương do vậy không có gì lạ khi lo lắng là cảm xúc thường gặp ở trẻ tự kỷ.

Các dấu hiệu lo lắng thường gặp bao gồm:

• Xuất hiện thói quen hay nghi thức riêng và trẻ phản ứng mạnh với những thay đổi dù là nhỏ nhất
• Khó ngủ hơn, thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm
• Phòng vệ hoặc giận dữ
• Trẻ trở nên thu rút hơn hay tránh né các tình huống giao tiếp xã hội
• Sự phụ thuộc mạnh mẽ hơn vào các lợi ích và nghi thức ám ảnh (nghĩa là xếp thẳng hàng hoặc quay đồ vật)
• Tăng kích thích cá nhân (ví dụ: xoay tròn, vẫy tay)
• Có những hành động gây hại cho bản thân (như: đập đầu, gãi hoặc cắn tay).

Phụ huynh nên lập một danh sách các dấu hiệu đặc trưng của trẻ cho thấy chúng đang cảm thấy lo lắng hay sợ hãi để cho các nhà giáo dục, người chăm sóc, thành viên trong gia đình và bạn bè thân thiết hỗ trợ bất cứ khi nào trẻ cần.

Các tác nhân kích hoạt lo âu thông thường có thể bao gồm:

• Thay đổi thói quen (ví dụ hoạt động thường xuyên bị hủy gấp, bạn bè  thay đổi luật chơi)
• Thay đổi môi trường (ví dụ: thay đổi lớp, chuyển nhà)
• Các tình huống xã hội không quen thuộc (nghĩa là người mới, hoạt động nhóm mới)
• Giác quan quá nhạy cảm (ví dụ: âm thanh lớn đột ngột, đèn sáng trưng hoặc đèn nhấp nháy, tiếp xúc vật lý với người khác một cách bất ngờ hoặc không mong muốn, chất liệu quần áo gây khó chịu, mùi vị thức ăn mới lạ)
• Sợ một tình huống, hoạt động hằng ngày hoặc sợ một đồ vật nào đó (ví dụ: ngủ trên giường, đi vệ sinh, bóng bay, máy hút bụi, đi xe hơi)

Hỗ trợ trẻ nhận diện cảm xúc

Dạy trẻ nhận biết các dấu hiệu cơ thể của chúng khi chúng sợ hãi hoặc lo lắng. Làm cho nó trực quan và cụ thể bằng cách vẽ một phác thảo của cơ thể và thêm các dấu hiệu đặc trưng khi trẻ sợ hãi hoặc lo lắng vào các bộ phận khác nhau (tay, ngực, dạ dày). Một số người bị ra mồ hôi tay, khó thở, tim đập nhanh, cơ thể run rẩy, họ vỗ tay, v.v.
Một khi trẻ tự tin và hiểu rõ các dấu hiệu cơ thể mình, hãy bắt đầu giới thiệu những cách để bình tĩnh trong một môi trường an toàn và thoải mái.

Các chiến lược để đối phó với sự lo lắng:

• Nhắm mắt lại một lúc
• Giữ hoặc nhìn vào mục thoải mái yêu thích
• Đọc sách yêu thích
• Đi đến một khu vực yên tĩnh và an toàn cho thời gian một mình
• Nhảy trên tấm bạt lò xo
• Chạy quanh sân
• Hít thở sâu
• Đếm từ từ đến 10

Mỗi đứa trẻ là mỗi cá thể khác nhau

Một số trẻ thích hoạt động thể chất, cảm thấy tự tin và thư giãn sau khi được giải phóng năng lượng. Những trẻ khác thích thư giãn trong một không gian yên tĩnh. Hãy quan sát để  biết điều gì tốt cho con bạn và nhẹ nhàng hướng dẫn chúng thử thư giãn khi chúng bắt đầu cảm thấy lo lắng.  Bạn hãy tập trung vào nỗ lực mà trẻ đã thực hiện, thay vì kết quả cuối cùng, điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy tự tin rằng những bước nhỏ cũng là thành tựu lớn, từ đó giảm bớt áp lực mà họ tự đặt ra khi thất bại.

Một số tình huống có thể cần phải tránh, nhưng những tình huống khác tuy không thể tránh nhưng bạn có thể chuẩn bị. Đưa ra lời cảnh báo trước và lập mục tiêu cụ thể sẽ giúp trẻ cảm thấy kiểm soát được những gì tiếp theo. Những câu chuyện xã hội và thời gian biểu trực quan là những cách tuyệt vời để trẻ hình dung trước tình huống sắp xảy ra từ đó trẻ có sự chuẩn bị cho sự thay đổi tiếp theo.

Tâm lý gia  Ngô Phạm Thị Thúy Trinh

Nguồn tham khảo: 
https://www.firstdiscoverers.co.uk/strategies-autism-cope-anxiety/